درمان تنگی مجرای ادرار

کار اصلی مجرای ادرار در مردان و زنان هدایت ادرار به خارج از بدن است. ضمن اینکه در مردان، نقش مهمی در انزال ایفا می‌کند. هنگامی که زخم ناشی از تورم، آسیب یا عفونت و ... مجرای ادرار را مسدود کند یا جریان ادرار را در آن کاهش دهد، فرد به اصطلاح دچار تنگی مجرای ادرار می‌شود و ممکن است با عوارض بیشماری روبرو شود. روشهای درمانی متعددی برای مبتلایان به این عارضه وجود دارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

درمان تنگی مجرای ادرار

برای درمان تنگی مجرای ادرار از دو روش زیر استفاده می‌شود:

1. روشهای اندوسکوپیک
2. روشهای آناستوموتیک و عمل جراحی جایگزینی

که در ادامه به شرح مفصل این دو روش خواهیم پرداخت.

روشهای اندوسکوپیک

1- اتساع (دیلاتاسیون) مجرای ادرار: اگرچه اتساع برای اغلب موارد تنگی قابل انجام است ولی در بسیاری از موارد، درمان مناسبی نیست. در تنگی‌هایی که به اتساع مکرر (بیش از 2 بار در سال) نیاز دارند، بهتر است از روشهای درمانی دیگری استفاده شود. عارضه دیلاتاسیون مجرا، خونریزی و عفونت است. بیمارانی که در معرض این عوارض هستند نیز بهتر است به روش دیگری درمان شوند.

برای انجام دیلاتاسیون بهتر است در اولین بار اورتروگرافی رتروگرید یا سیستوسکوپی انجام شود و مناسب بودن این روش درمانی برای بیمار مورد بررسی قرار گیرد. دیلاتاسیون توسط سوندهای فلزی یا فیلی فورم فالور، به تدریج و بدون اعمال فشار انجام می‌شود. سوندهای فلزی با قطر کم به خاطر نوک تیز بودن آنها، برای دیلاتاسیون بسیار خطرناک بوده و به راحتی مجرا را پاره می‌کند. لذا بهتر است برای دیلاتاسیون تا حد ممکن، از سوندهای با قطر بیشتر استفاده شود. در صورتی که تنگی شدید باشد و سوندهای نازک تر لازم باشد استفاده از فیلی فورم فالور بهتر از دیلاتاتورهای فلزیز است. در مواری که مجرا به طور کامل مسدود باشد، امکان دیلاتاسیون وجود ندارد و اغلب نیاز به جراحی باز یا یورتروپلاستی است.

پس از دیلاتاسیون، بیمار پیگیری می‌شود. روش درمانی بعدی، تا حد زیادی به روند بیماری وابسته است. در صورتی که تنگی مجرای ادرار در فاصله زمانی کوتاه عود کند، معمولاً درمان‌های غیر از دیلاتاسیون مانند یورتروتومی داخلی یا جراحی مناسب است.

2- اورتروتومی داخلی: انجام اورتروتومی، بریدن و پاره کردن حلقه تنگی است به این امید که در محل شکاف، اپی تلیوم رشد کند و مانع اتصال مجدد و تشکیل حلقه تنگی شود. اورتروتومی تحت بی حسی از کمر و یا بیهوشی عمومی انجام می‌شود هر چند که با بی حسی موضعی هم در موارد زیادی قابل انجام است. قبل از شروع کار آنتی بیوتیک تزریقی به عنوان پروفیلاکسی شروع و پس از آن تا زمان خروج سوند فولی ادامه می‌یابد. در صورت تنگی شدید به شکلی که مجرا بسیار باریک باشد، باید قبل از شروع به بریدن تنگی، گایدوایر داخل مجرا گذاشته شود و بعد از آن اقدام به اورتروتومی انجام می‌شود. باید از بریدن بسیار عمیق پرهیز کرد این کار باعث انحراف آلت و گسترش فیبروز می‌شود. گذاشتن سوند فولی و مدت زمان آن وابسته به شدت و نوع تنگی است. تنگی سطحی مخاطی نیازی به سوند فولی ندارد ولی تنگی‌های شدید با اسکار سفت از 7 روز تا 3 هفته نیاز به سونداژ دارد.

روشهای مختلفی برای جلوگیری از عود و افزایش موفقیت اورتروتومی وجود دارد مثل تزریق استروئید داخل ضایعه و یا سونداژ متناوب که سونداژ متناوب نتیجه بهتری داشته است. اگر تنگی عود کند انجام دوباره اورتروتومی و دیلاتاسیون دارای ارزش محدود می‌باشد یک روش منطقی برای درمان به این صورت است که تنگی‌ها برای اولین بار یکی از دو روش اورتروتومی یا دیلاتاسیون درمان شوند و در صورت عود زودرس بهتر است در مرحله بعدی از یورتروپلاستی استفاده شود.

3- استنت‌های مجرا: گذاشتن استنت دائم داخل مجرا برای درمان تنگی نیز یکی از روشهای رایج است. استنت‌های دائمی از جنس استیل یا تیتانیوم با استفاده از سیستوسکوپی پس از انجام دیلاتاسیون یا اورتروتومی داخلی، در مجرای بولبار گذاشته می‌شود. انجام این عمل به شکل سرپایی بوده و پس از آن بیمار مرخص می‌شود. مشکلات استفاده از استنت شامل عود مجدد تنگی داخل استنت است که نیازمند گذاشتن مجدد استنت می‌باشد. عود تنگی می‌تواند دیستال و یا پروگزیمال به تنگی باشد و در 30% موارد رخ می‌دهد. احتمال عود تنگی در موارد تنگی‌های ثانویه به شکستگی لگن و سابقه قبلی یورتروپلاستی بیشتر است. جا به جایی استنت به طرف پروگزیمال و یا دیستال از عوارض این روش است که عمدتاً در اوایل و قبل از اپی تلیالیزه شدن استنت رخ می‌دهد.

درمان استاندارد تنگی مجرای ادرار که به روشهای اورتروتومی و دیلاتاسیون جواب نمی‌دهد یورتروپلاستی است. استنت در افراد جوان، در بیماران با فیبروز زیاد و در مجرای آلتی توصیه نمی‌شود.

در مواردی که با روشهای اندوسکوپیک نتوان تنگی را درمان کرد از روش جراحی باز استفاده می‌شود. روشهای جراحی باز بسیار متنوع و متفاوت هستند و انتخاب یکی از آنها وابسته به نوع تنگی، طول، تعداد و علت تنگی است.

روشهای آناستوموتیک و عمل جراحی جایگزینی

اصول جراحی باز بر این مبنی است که بیماران قبل از عمل باید ادرار استریل داشته باشند و در مواردی که سوند متمکن سوپراپوبیک وجود دارد باید تعویض شده و آنتی بیوتیک وسیع الطیف شروع شود. مدت زمان حفظ سوند مجرا وابسته به شدت تنگی و نوع آن بوده و باید قبل از خروج سوند اورتروگرافی از دور کاتتر مجرا انجام و عدم وجود خروج ادرار اثبات شود. تعبیه سوند سوپراپوبیک (سیستوستومی) به خاطر سهولت در خارج کردن سوند مجرا بدون نگرانی توصیه می‌شود. پیگیری بیماران پس از عمل با اورتروگرافی رتروگرید و یا سیستویورتروسکوپی در ماه 6 و 12 پس از عمل انجام می‌گیرد. برای یورتروپلاستی‌های جایگزینی، پیگیری طولانی تری لازم است.

1- تنگی مناتوس: تنگی نوک مجرا (مه آ) نسبتاً نادر بوده ولی می‌تواند تمام گروه‌های سنی مردان را مبتلا کند. این نوع تنگی مجرای ادراری، در اطفال به دنبال ختنه رخ داده و اغلب به راحتی با دیلاتاسیون یا مه آ آتوتومی بهبود می‌یابد. در مردان نابالغ تنگینوک مجرا (مه آ) ممکن است به دنبال دستکاری‌های اندوسکوپیک مانند جراحی پروستات رخ دهد. این تنگی‌ها هم اغلب به دیلاتاسیون‌های متناوب توسط بیمار پاسخ داده و خوب می‌شوند. این عمل به شکل دو مرحله‌ای انجام می‌شود به این صورت که در مرحله اول بخش تنگ مجرا خارج شده و به جای ان مخاط بوکال گذاشته می‌شود؛ سپس 3 الی 12 ماه بعد، مجرا توبولاریزه شده و حشفه آلت گلانز بر روی آن ترمیم می‌گردد. تنگی‌های نوک مجرا که ثانویه به LS نیستند را می‌توان با بافت‌های جایگزین از مخاط دهان ترمیم کرد (لیکن اسکلروز).

2- تنگی مجرای آلتی (لیکن اسکلروز): دلایل تنگی مجرای آلتی شامل LS، ضربه، سونداژ تروماتیزه، عفونت و التهاب است. اورتروتومی و دیلاتاسیون اگرچه در این محل نسبتاً راحت است ولی اغلب کارساز نبوده و موثر نیست. با توجه به محل آناتومیک این بخش مجرا، انجام یورتروپلاستی آناستوموتیک امکان پذیر نبوده و به خاطر کوتاه شدن مجرا، شاید بهترین و تنها روش ترمیم، روش یورتروپلاستی جایگزینی باشد. برای بازسازی مجرا از گرافت‌ها یا فلاپ‌های موضعی استفاده می‌شود. پس از انجام بازسازی مجرا، سوند تعبیه می‌شود و 14 روز پس از عمل، از دور آن اورتروگرافی انجام می‌گردد. پانسمان در مجرا باید در حد نگه دارنده بوده و فشار زیاد نداشته باشد.

3- تنگی مجرای بولبار: تنگی این بخش مجرا در پی التهاب، عفونت و یا ترومای زینی به مجرا ایجاد می‌شود. تنگی‌هایی که به دلیل عفونت ایجاد می‌گردند، اغلب طولانی و متعدد بوده و تنگی‌های مربوط به تروما اغلب کوتاه و منفرد هستند. دلیل ایجاد تنگی در نحوه درمان و برخورد با تنگی موثر است. نوع درمان تنگی‌های مجرای بولبار به میزان زیادی وابسته به طول، تعداد و میزان اسپونژیوفیبروز است. برای تنگی‌های کوتاه 1 الی 2 سانتی متری از روش آناستوموز و برداشتن بخش تنگ مجرا استفاده می‌شود.

اگر تنگی کوتاه باشد بخش تنگ خارج شده و پس از اسپاچوله کردن، دو سر مجرا با نخ به هم دوخته می‌شود. سوند مجرا برای 2 یا 3 هفته برای بیمار گذاشته می‌شود.

در مواردی که تنگی طولانی تر از 2 سانتی متر است باید از روشهای جایگزینی مجرا استفاده شود. ترمیم مجرا به روش 2 مرحله‌ای امروزه کمتر انجام می‌شود و محدود به تنگی‌های بسیار طولانی یا پیچیده است که با ترمیم یک مرحله‌ای احتمالاً موفق نخواهند بود.

4- تنگی مجرای ادراری بانوان: به طور کلی این بیماری بسیار نادری است و شایع ترین علت آن ایاتروزنیک است و از علل دیگر آن نیز می‌توان به التهاب مجرا اشاره کرد. عمدتاً فیبروز اطراف مجرای ادراری عامل تنگی است. علائم بالینی این بیماری نیز تکرر و فوریت در ادرار کردن است؛ همچنین سوزش ادرار و تأخیر در شروع آن و جریان ضعیف و بی‌اختیاری و عفونت ادراری ، هم از سایر علائم آن است.

تشخیص این بیماری عمدتاً بر اساس علائم بالینی است و همچنین سختی در عبور دادن سیستوسکوپ از مجرای ادراری نیز کمک کننده است.

درمان این بیماری در ابتدا با دیلاتاسیون مجرای ادراری شروع می‌شود و در صورت عدم پاسخ دهی، درمان‌های آندوسکوپیک نظیر اینترنال یورتروتومی انجام خواهد شد و در نهایت در صورت عود تنگی، جراحی ترمیمی باز با انواع گرافت‌ها و فلاپ‌های مختلف از مخاط واژن و بوکال انجام می‌شود؛ ضمن اینکه استفاده از مخاط واژینال متداول ترین روش است.

---

آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم
تلفن : 35548081 - 031

درباره این موضوع مطالب بیشتری بخوانید

• برگشت یا ریفلاکس ادراری چیست ؟
  تاریخ انتشار : 1399-11-20تاریخ بروز رسانی : 1403-05-23


• عوامل مؤثر در شیوع سنگ های دستگاه ادراری
  تاریخ انتشار : 1399-12-25تاریخ بروز رسانی : 1402-07-12


• وجود خون در ادرار نشانه چیست؟
  تاریخ انتشار : 1399-06-07تاریخ بروز رسانی : 1403-07-05


• لخته خون در ادرار نشانه چیست؟
  تاریخ انتشار : 1401-12-26تاریخ بروز رسانی : 1403-07-13


• چه مدت می شود ادرار خود را نگه داشت؟
  تاریخ انتشار : 1402-07-24تاریخ بروز رسانی : 1402-08-02

نظرات کاربران درباره این مطلب :علی صالحی [ 1402-08-19 ]
سلام من چند سال پیش شیمی درمانی و پرتو درمانی کردم و بعد از مدتی تنگی مجرای ادرار گرفتم و با سیستوسکوپی و باز کردن راه ادرار و قرار دادن سوند مرخص شدم و دکتر گفت باید به طور مرتب سوند بزنم ولی فاصله بین سوند زدن هام گاهی طولانی میشد و مجرا بسته میشد الان سوند شماره ده بیشتر نمیتونم بزنم میخواستم بپرسم میشه راه درمان دیگه ای جایگزین کرد مثلاً جراحی و برداشتن قسمت تنگ مجرا. تنگی مجرای من دو قسمت است،یکی در قسمت نوک مجراست و دیگری در میانه مجرا، ممنون میشم راهنمایی کنید.

مهدی اکبری [ 1402-06-06 ]
باسلام خدمت شما اقا دکتر ببخشید من از راه دور پیام می دهم الان مشکل ادرار وسوزش به زور ادارم میاد چه کار کنم لطف کنید راهنمایی کنید من کارگر هستم ممنون میشم

حسام [ 1402-05-20 ]
سلام من از بچگی تنگی مجرا داشتم و الان ۱۷ سالمه گاهی اوقات میرم دستشویی و میام یهو سوزش میگیره و حس میکنم باز ادرار دارم میرم ک خالی کنم دوباره برمیگردم سوزشش بدتر میشه و باید بمونمو بش فکر نکنم تا این سوزشه ول کنه اگر مشکل از جایه دیکس راهنمایی کنید یا قرصی چیزی هست لطفا بگید ک مصرف کنم

محمد قاسمی [ 1402-04-29 ]
سلام ببخشید من در یک سالگی مجرا ادراری زیر آلت بود و عملم کردن بعد الان ۱۷ سالمه سوزش داشتم و ادرارم قطره قطره میومد دکتر امیر حسین زرگرد عمل کردن و تا سه هفته سوند وصل بود بعد که درآوردم خوب بود عالی تا یک هفته امروز دوباره قطره شده و سوزش دارم

مهدی فتح [ 1402-04-23 ]
دکتر سلام .پدر من پروستات دارن و عمل جراحی انجام دادن .یه ماه خوب شد ولی سوزش و اداره و تنگی داشت که ادارار به سختی انجام میداد .بردیم باز سم زدن دکتر .باز هم همینجور هست .اصلا افاقه ندارم .تنگی مجرای اداری بود .اصلا شما راه کار میدونید چی کار کنیم .با تشکر

مرتضی مقدم [ 1402-04-18 ]
سلام علت تنگی محرای خلفی تصادم در ۱۳۴۵ سوند میزنم ولی ۷ساله که از طریق پزشک بازکردن مجرا نشدم و سوند ۱۸ با کمی فشار ردمیشه چه باید کرد ؟

فاضل جلالی [ 1402-02-30 ]
سلام من تنګی مجرای ادرار دارم یک بار حمل به لیزر کردم پاکستان پنج سال خوب بودم الان دوباره تنګ شده میخام حمل لیزری کنم میشه اګرمیشه چند هزینه دارد من افغانی هستم

حمید کامرانزاده [ 1402-02-22 ]
سلام دکتر چند وقتی هست سوزش ادرار گرفتم هرچه دکتر رفتم تشخیص نداد سوزش همراه ادرار زیاد هست گاهی وقت ها مثانه پر میشود سریع باید تخلیه کنم سوزش دارم

علی پروینی [ 1401-11-10 ]
سلام وعرض ادب بنده ۹ سال پیش عمل مجرا کردم وتوصیه شد که بعد عمل سوند بزم ماهی دوسه بار با سوند فولی ۱۸ میزدم بعد اون دیگر نمیشد با سوند فولی بزنم دکتر گفت با سوند نلاتون بزن همون شماره ۱۸ الان با سوند نلاتون ۱۴ با مشقت میزنم ولی بعد سوند دوباره چسبندگی ایجاد میکنه فقط از ژل زایلوژل ۲ درصد میزنم ایا پمادی هست بعد سوند بزم که مانع چسبندگی بشه ممنون راهنمایی بفرمایید واقعا خسته شدم ممنونم

رحیمی [ 1401-09-14 ]
سلام و عرض ادب خدمت استاد عزیز. بسیار عالی. تشکر و ممنون از زحمات شما

حسن عزیزی [ 1401-04-22 ]
سلام درودبرشما توروخدابنده روراهنمایی کنید من پدرم هشت ساله قطع نخاع هستش درمورد ادرارش چهارکاهه مشکل پیداکردم سوندنصب میکنم ادرار ازبغلش نشدی میده اوالین سوندشماره ۱۸ میزدم میومد بعدازیه دکتره پرسیدم گفت سوندشماره بیست بزار اون هم گذاشتم باز هم همونجوری شد بایکی دیگه بحثش کردم گفت یکماه سوند وصل نکن تا تنگ بشه اون کارهم کردم ولی افاقه نکرد الان هم میترسم سوند ۲۲ بزنم که نکنه گشادتربشه وهیچ کاردیگه ای نتونم بکنم لطفا بنده حقیر را راهنمایی بفرمایید ممنون

ابولفضل امامی [ 1400-09-28 ]
سلام خسته نباشید من سه روز پیش عمل تنگی شدید مجرا کردم و ب التم سوند فولی وصل امشب ارضا شدم این ارضا شدن ب عملم ضرر میرسونه آیا

علی یار ابراهیمی [ 1400-08-23 ]
ایا مواد مخدر باعث تنگی مجاری ادرار میشود

محمد رهنما [ 1400-08-20 ]
سلام اقای دکتر من متاسفانه قبلا خود ارضایی می کردم ولی الان نزدیک ۱ ماه انجام ندادم. و وقتی که میرم دست شویی، احساس میکنم هنوز ادرارداخل آلت هست و بعد از چند دقیقه اون احساس رو ندارم و این رو هر موقع میرم دست شویی، واسم این مشکل هست

فرشید رنجبر [ 1400-06-14 ]
سلام من عمل تنگی مجرا انجام دادم بعد یک سال دوباره عود کرد و عمل مجدد انجام دادم ولی چون بعد از معاینات توسط پزشک گفتم احتمال برگشت داره دوباره سوند بزن چند وقت یه بار حالا میخواستم ببینم راهی هست که از سوند زن راحت بشم .

یونس یار محمدی [ 1400-04-07 ]
آیا تنگی مجرا ادراری که به روش سیستوسکوپی بر طرف شده باشه بعد یه مدت نیاز به انجام دوباره سیستوسکوپی داره؟

ایرج ممی زاده [ 1400-03-10 ]
من تنگی مجار اداری دارم که در اخر های هالت حدود 4سانتی تنکی دارم تاکنون دوبار عمل کردهام ولی تنگی دوبار می آید جناب دکتر محترم مرا راهنمایی کنید الان سدند شماره 10 می زنم

جمشیدابراهیمی [ 1400-01-27 ]
سلام کدوم روش برای درمان تنگی مجرا بهتره

علی محمدی [ 1399-12-19 ]
سلام جناب دکتر با عرض ادب میخواستم سؤال نمایم چه دارو ویا قرصی برای ناتوانی جنسی خصوص شق شدن ونیافتادن آلت تناسلی مفید است متشکرم از راهنمایی شما سن 69سال

حمیدبیت سیاح [ 1399-12-14 ]
سلام :تنگی مجاری ادار که از بچگی داشته تا الان 5بار عمل تنگی مجاری ادار داشتم بعداز عمل سوند گذاری به مدت طولانی داشتم ولی باز هم افت کرد .الان هم ادار کم میاد وبعضی وقتها با سوزش میباشد.دکتر اگر راه حلی جدید دارید لطفا راهنمایی کنید الان 45سالمه با تشکر

احمد رضا صادقی [ 1399-10-19 ]
سلام جناب دکتر.لطفا مرحمت بفرمایید در مورد درمان تنگی مجرا به روش اپتیلوم یا بالن همراه با دارو توضیحاتی بفرمایید وایا این روش در ایران اجرا میشود؟ با تشکر

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :