دفع ناقص ادرار یا احتباس ادرار چیست؟

دفع ناقص ادرار یا احتباس ادرار یکی از مشکلات شایع در سیستم ادراری است که بسیاری از افراد به‌ویژه مردان مسن با آن مواجه می‌شوند. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که مثانه به طور کامل تخلیه نمی‌شود، که می‌تواند دلایل مختلفی از جمله انسداد مجاری ادراری، ضعف عضلات مثانه، یا بیماری‌های مرتبط با پروستات داشته باشد. عدم تخلیه کامل ادرار علاوه بر ایجاد ناراحتی، خطر بروز عفونت‌های ادراری و مشکلات جدی‌تری مانند آسیب به کلیه‌ها را نیز افزایش می‌دهد. در این مقاله به بررسی علل، علائم و روش‌های درمان این مشکل می‌پردازیم.

احتباس ادرار چیست؟

احتباس ادرار به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن فرد نمی‌تواند مثانه خود را به طور کامل تخلیه کند. این حالت می‌تواند به صورت حاد یا مزمن رخ دهد. در حالت حاد، فرد ناگهان قادر به دفع ادرار نیست و این موضوع به‌عنوان یک اورژانس پزشکی در نظر گرفته می‌شود. در حالت مزمن، تخلیه مثانه به تدریج دچار مشکل می‌شود و ممکن است بیمار به صورت مکرر احساس نیاز به دفع ادرار داشته باشد اما به‌طور کامل مثانه را تخلیه نکند. علل مختلفی از جمله انسداد مجاری ادراری، مشکلات عصبی، یا بیماری‌های پروستات می‌توانند باعث بروز این وضعیت شوند.

علت دفع ناقص ادرار یا احتباس مزمن ادرار

1. انسداد مجاری ادرار
2. تاثیر داروها
3. مشکلات عصبی
4. عفونت و التهاب
5. پس از عمل جراحی

علت تخلیه نشدن کامل ادرار در مردان

تخلیه ناقص ادرار در مردان ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• بزرگ شدن پروستات (هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات): این مشکل یکی از شایع‌ترین علل احتباس ادرار در مردان است. با بزرگ شدن غده پروستات، فشار روی مجرای ادرار افزایش می‌یابد و جریان ادرار محدود می‌شود. این حالت معمولاً در مردان بالای 50 سال دیده می‌شود.
• عفونت دستگاه ادراری (UTI): عفونت‌های ادراری ممکن است باعث التهاب مثانه و مجرای ادرار شوند که منجر به دشواری در تخلیه کامل ادرار می‌شود.
• سنگ‌های کلیه و مثانه: سنگ‌هایی که در کلیه یا مثانه تشکیل می‌شوند، می‌توانند مجرای ادرار را مسدود کنند و مانع از تخلیه کامل ادرار شوند.
• تنگی مجرای ادرار: بافت اسکار یا زخم در مجرای ادرار می‌تواند به باریک شدن این لوله منجر شود و جریان ادرار را محدود کند. این مشکل ممکن است بر اثر عفونت‌ها یا آسیب‌های قبلی رخ دهد.
• ضعف عضلات مثانه: ضعف در عضلات مثانه ممکن است باعث شود که مثانه نتواند به‌خوبی ادرار را تخلیه کند. این مشکل می‌تواند به دلیل افزایش سن یا مشکلات عصبی رخ دهد.
• مشکلات عصبی: اختلال در سیگنال‌های عصبی که به مثانه ارسال می‌شوند، ممکن است باعث عدم توانایی مثانه در تخلیه کامل شود. بیماری‌هایی مانند دیابت، آسیب به نخاع، مولتیپل اسکلروزیس و سکته مغزی می‌توانند این سیگنال‌ها را مختل کنند.
• داروها: برخی داروها مانند آنتی‌هیستامین‌ها، ضد افسردگی‌ها و مواد افیونی ممکن است باعث تضعیف عملکرد مثانه شوند و تخلیه کامل ادرار را مختل کنند.
• جراحی‌های پروستات یا دستگاه ادراری: برخی از جراحی‌ها، به‌ویژه در ناحیه پروستات و دستگاه ادراری، ممکن است باعث ایجاد بافت زخم یا آسیب به عضلات و اعصاب شوند که منجر به احتباس ادرار و تخلیه ناقص می‌گردد.

علائم دفع ناقص ادرار یا احتباس ادرار

• احساس پر بودن مثانه
• درد یا ناراحتی در ناحیه زیر شکم
• دشواری در شروع ادرار
• ادرار قطره‌قطره
• احساس نیاز مکرر به ادرار
• تخلیه ناکامل ادرار
• خون در ادرار
• عفونت ادراری (UTI)
• بوی غیرعادی ادرار
• تب و لرز (در صورت وجود عفونت)

تشخیص دفع ناقص ادرار یا احتباس مزمن ادرار

1. شرح حال و معاینه فیزیکی: پزشک برای تشخیص اولیه، علائم و نشانه‌های شما را بررسی می‌کند و درباره سابقه پزشکی و مصرف داروها سوالاتی می‌پرسد. همچنین، ممکن است معاینه فیزیکی ناحیه زیر شکم انجام شود تا علت احتمالی مشخص شود. در برخی موارد، معاینه رکتوم برای مردان به منظور بررسی اندازه پروستات انجام می‌گیرد.
2. آزمایش ادرار: نمونه ادرار برای بررسی عفونت‌های احتمالی ذخیره و آنالیز می‌شود.
3. سونوگرافی مثانه: برای اندازه‌گیری مقدار ادرار باقی‌مانده در مثانه پس از تخلیه، از سونوگرافی مثانه (اسکن مثانه) استفاده می‌شود. این تست به پزشک کمک می‌کند تا حجم باقی‌مانده ادرار را ارزیابی کند.
4. سیستوسکوپی: در این آزمایش، یک لوله نازک با دوربین به داخل مجرای ادرار وارد می‌شود تا پزشک بتواند مجرای ادرار و مثانه را بررسی کند. این تست ممکن است مشکلاتی مانند تنگی مجرای ادرار، سنگ‌های مثانه، بزرگ شدن پروستات یا تومور را نشان دهد. همچنین، در صورت وجود سنگ، این ابزار می‌تواند برای برداشتن آن استفاده شود.
5. توموگرافی کامپیوتری (CT): این روش برای شناسایی انسدادهایی مانند سنگ‌های کلیوی یا مشکلات دیگر که ممکن است جریان ادرار را مسدود کنند، به کار می‌رود.
6. آزمایش یورودینامیک: این آزمایش به کمک کاتتر فشار داخل مثانه و سرعت جریان ادرار را اندازه‌گیری می‌کند. این روش به پزشک کمک می‌کند تا میزان تخلیه مثانه را بررسی کند.
7. الکترومیوگرافی (EMG): اگر مشکل احتباس ادرار ناشی از اختلالات عصبی باشد، پزشک ممکن است آزمایش EMG انجام دهد. این تست فعالیت الکتریکی عضلات و اعصاب در مثانه و اسفنکتر مجرای ادرار را اندازه‌گیری می‌کند.
8. آزمایش PSA: آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) به‌منظور غربالگری سرطان پروستات انجام می‌شود. در صورت بالا بودن سطح PSA، پزشک ممکن است سونوگرافی از طریق رکتوم و بیوپسی پروستات را نیز توصیه کند.

درمان خانگی تخلیه نشدن کامل ادرار در مردان

• مصرف مایعات کافی: مصرف آب به میزان کافی می‌تواند به بهبود جریان ادرار کمک کند و از تجمع ادرار در مثانه جلوگیری کند.
• تمرینات کف لگن (کگل): انجام این تمرینات به تقویت عضلات مثانه و لگن کمک کرده و می‌تواند تخلیه ادرار را تسهیل کند.
• اجتناب از مصرف کافئین و الکل: کافئین و الکل می‌توانند مثانه را تحریک کرده و احتباس ادرار را تشدید کنند.
• استفاده از کمپرس گرم: قرار دادن کمپرس گرم بر روی ناحیه پایین شکم می‌تواند عضلات مثانه را شل کرده و به تخلیه بهتر ادرار کمک کند.
• تغییر موقعیت بدن: در هنگام تخلیه ادرار، تغییر موقعیت بدن (مانند نشستن یا ایستادن) ممکن است به خروج بهتر ادرار کمک کند.
• مصرف مواد غذایی غنی از فیبر: فیبر به سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کند و از یبوست جلوگیری می‌کند که می‌تواند به تخلیه راحت‌تر ادرار کمک کند.

درمان خانگی تخلیه نشدن کامل ادرار در زنان

• مصرف آب کافی: نوشیدن آب به میزان مناسب به جلوگیری از احتباس ادرار و بهبود جریان آن کمک می‌کند.
• تمرینات کف لگن (کگل): این تمرینات باعث تقویت عضلات مثانه و لگن شده و به تخلیه بهتر ادرار کمک می‌کند.
• استفاده از دمنوش‌های گیاهی: برخی از دمنوش‌ها مانند چای بابونه و گزنه ممکن است به آرامش عضلات مثانه و بهبود دفع ادرار کمک کنند.
• اجتناب از مصرف کافئین و غذاهای شور: کافئین و نمک ممکن است باعث تحریک مثانه شده و مشکلات تخلیه ادرار را تشدید کنند.
• استفاده از تکنیک "دو بار ادرار کردن": بعد از اتمام دفع ادرار، برای چند لحظه منتظر بمانید و دوباره تلاش کنید تا مطمئن شوید مثانه به طور کامل تخلیه شده است.
• مصرف غذاهای غنی از فیبر: فیبر می‌تواند به جلوگیری از یبوست کمک کند، که یکی از عوامل تأثیرگذار بر تخلیه ناکامل ادرار است.

---

آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم
تلفن : 35548081 - 031

درباره این موضوع مطالب بیشتری بخوانید

• درمان تنگی مجرای ادرار
  تاریخ انتشار : 1399-05-31تاریخ بروز رسانی : 1402-07-11


• اختلالات مادرزادی حالب چه هستند؟
  تاریخ انتشار : 1400-05-23تاریخ بروز رسانی : 1403-05-01


• علت و علائم دفع پروتئین در ادرار و افزایش کراتینین
  تاریخ انتشار : 1401-07-09تاریخ بروز رسانی : 1403-07-05


• چه مدت می شود ادرار خود را نگه داشت؟
  تاریخ انتشار : 1402-07-24تاریخ بروز رسانی : 1402-08-02


• لخته خون در ادرار نشانه چیست؟
  تاریخ انتشار : 1401-12-26تاریخ بروز رسانی : 1403-07-13

نظرات کاربران درباره این مطلب :غلامی [ 1403-05-22 ]
سلام آقای دکتر خانم ۳۳ سالم ادرارم تخلیه نمیشه یه بار مثانه لیزر کردم یه مدت خوب شد دوباره برگشت به دستور پزشک ماهی دو سه بار میرفتم میله داخل مثانه وارد کنن دکترم آقا بود خجالت میکشم

اسمعیل [ 1402-12-25 ]
درود فراوان. من ۴۶ سالمه جدیدا فقط در هنگام صبح احساس ادرار ندارم . ولی بعد از اون روند طبیعی شو داره مضافا اینکه کمی درد هم در زیر شکم دارم..

ناشناس [ 1402-12-12 ]
با سلام آقای دکتر آیا میشود دفع ناقص ادرار به دلیل بیماری ام اس رو با اسفنکتر مصنوعی درمان کرد؟؟؟؟

امید [ 1402-10-29 ]
مدت ۲۷ ساله قند دارم واز ۱۱ سال پیش با سوند تخلیه ادرار دارم.دائم عفونتها اذیت میکند. آیا درمان قطعی وجود ندا رد.قبلا بتانکول هندی استفاده میکردم خوب بود ولی با این سیمپاکول بدتر شدم

پور پاشا [ 1402-10-21 ]
سلام 54 سالمه از بچگی تکرر ادرار دارم مثانم در د میکنه بیشتر وقتا فقط چند قطره ادرار میکنم وچند سالیه قرص اعصاب مصرف میکنم

نصرت الله اصلانی [ 1402-09-17 ]
باعرض سلام وخسته نباشید بنده 37سالمه ودرحین کارکردن چسب به الت تناسلی چسبیدوبعدکه رفتم ادرارکنم یادم رفت چسب روبکنم بعدچسب روکه دراوردم همراه باادرارخون اومدوالان درون التم سوزش دارم ودل دردهم دارم ممنون میشم راهنماییم کنید

هادی شیخی [ 1402-08-11 ]
سلام من باطری درقلب دارم به خاطر آریتمی قلب قرص مگزیلیتین میخورم وقرص آرامش بخش چند وقتی هست که دارم نصف نصف میاد ووسطش وقفه داره لطفاً علتش را برام بگید ممنون

محمدعلی بیدقی [ 1402-08-04 ]
سلام ۶۱ سال سن دارم مدتی ادارم کامل تخلیه نمیشود به پزشک مراجعه کروم سونو گرافی وازمایش پیسی ا انجام دادم وگفتن مشگلی نیست ولی همچنان مشگل هست چکار کنم

رضایی [ 1402-07-29 ]
سلام من ادرارم کامل خالی نمیشه آزمایش پاپاسمیر ادرار کشت ادرار وسنو هم دادم دکترگفت مشکلی نداری نمیدونم چرا جیشم خالی نمیشه همیشه احساس دسشویی دارم

عرفان بهزادی [ 1402-07-09 ]
ب سلام ۲۶ سال سن دارم الان سه ساله ک زیر نافم درد شدید دارم دکتر زیاد رفتم و سنو زیاد گرفتم ج نداد برا روده هام مثانم پروستاتم قرص خوردم بازم ج نداد هنوز نتونستن علت اصلیش مشخص کنن دردشم زیاده خوابو ازم گرفت باید چیکار کنم نصف ادرارم بعد از مدفوع کردن خالی میشه و تا مدفوع نکنم خالی نمیشه

علی [ 1402-06-28 ]
6 سال است که طبق تشخیص یک متخصص ،مثانه نوروژنیک دارم برای درمان از قرص پتانکول شروع کردم و الان سیمپاکول 10 مصرف می کنم. راضی نیستم از فرایند درمان و در یک مسافت کوتاه یا یک مهمانی یک ساعته چندین مرتبه شاید 5 تا 6 بار باید به دستشویی بروم و شب ها هم همین وضعیت را دارم. خواب و آرامش ندارم و تخلیه کامل نمی شوم. دیگر نمی دانم چکار کنم. شرایط مالی خوبی هم ندارم. اخراجی دانشگاه هستم و متاهل دارای دوفرزند در شهرستان. لطفا بزرگواری کنید که چکار باید بکنم دکتر جان

مریم [ 1402-06-25 ]
رفتم سونوگرافی مثانه کامل تخلیه نمیشه هر ماه موقع پریدی درد خیلی خیلی بدی دارم

مجتبی عطاردیان [ 1402-06-24 ]
من کم اداری داشتم به دکتررفتم وسونوگرافی رفتم وسنگ کلیه بزرگی داشتم که باجراهی شکسته شدویه لوله گذاشتندبرای خارج شدن سنگ وبعدازیک هفته رفتم اتاق عمل ولوله رادرآوردند.حالابعدازدوسال کم اداری شدیدی پیداکردم وفکرمیکنم الان ادرارم بیرون میاداماتاسرحالتم میادوفشارهم میادبهم که فکرمیکنم الان تا10مترادرارم می پاشدبیرون اما نمیادپاهام بی حس میشودتایه ته استکانی کوچک ادارکنم.میشد راهنمای کنیدممنون

صادقی [ 1402-04-27 ]
با سلام و عرض ادب و احترام دخترم نیلوفر صادقی ۳۳ ساله مبتلا به دیسک کمر شد و جراحی نمود ، یک روز قبل از عمل دچار احتباس ادرار شد تا دیروزکه روز هشتم است از سوند استفاده می نمود دیروز سوند آن برداشته شد ولی تا الان هر دفعه تقریبا قطره ای و به میزان کم ادار می کند آیا این امر طبیعی است و به مرور زمان بهبود می یابد؟ ممنون صادقی

حسن امیری [ 1401-12-09 ]
سلام خسته نباشید مادرم چندماهی هست که مشکل تخلیه ادرار دارن کامل تخلیه نمیشه کلی دکتر رفتن هرنوع آزمایش دادن هیچ مشکلی میگن نداره ممنونم راهنمایی کنید

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :