آسیب DNA اسپرم و ناباروری در مردان

در دهه گذشته، محققان ناباروری به دلایل خوبی توجه خود را به معماری مولکولی اسپرم معطوف کرده اند. لقاح پستانداران و متعاقب آن رشد جنین تا حدی به یکپارچگی ذاتی DNA اسپرم بستگی دارد. DNA اسپرم به پروتامین متصل است و به طور طبیعی در حالت فشرده وجود دارد و از آسیب در حین انتقال محافظت می شود. برخی از آسیب ها ممکن است رخ دهد که می تواند در سیتوپلاسم سلول تخمک ترمیم شود. با این حال، هنگامی که آسیب از آستانه ترمیم سیتوپلاسم فراتر رود، ناباروری می تواند رخ دهد.

اکثر مطالعات نشان داده اند که یکپارچگی DNA اسپرم با باروری ارتباط منفی دارد. تکه تکه شدن DNA اسپرم ممکن است با ممانعت از لقاح، رشد اولیه جنین، لانه گزینی و بارداری بر باروری تاثیر بگذارد.

آسیب DNA اسپرم یا تکه تکه شدن DNA اسپرم چیست؟

DNA ماده ارثی در انسان و سایر موجودات است و از دو زنجیره بلند (رشته DNA) تشکیل شده است که به دور یکدیگر پیچیده‌اند و هر کدام از گروه قند و فسفات و باز آلی ساخته شده‌اند. اطلاعات موجود در DNA به صورت کد ذخیره می‌شود که از چهار نوع مولکول به نام باز آلی تشکیل شده است که مانند پله‌های یک نردبان به رشته‌های DNA متصل می‌شوند. اگرچه همه انسان ها پایه های یکسانی دارند، اما ترتیب این پایه‌ها اطلاعات موجود برای ساخت و نگهداری یک موجود زنده را مشخص می کند. همانطور که ترکیب‌های مختلف حروف کلمات و جملات متفاوتی را ایجاد می‌کنند، توالی منحصربه‌فرد این پایه‌ها DNA شما را متفاوت می‌کند.
تکه تکه شدن DNA اسپرم زمانی اتفاق می افتد که در یک یا هر دو رشته DNA کروموزوم های موجود در اسپرم، تغییری در بازها ایجاد شود یا شکستگی فیزیکی اتفاق افتد.

چه چیزی باعث آسیب به DNA اسپرم یا تکه تکه شدن DNA اسپرم می شود؟

یکی از عوامل اصلی تکه تکه شدن DNA اسپرم استرس اکسیداتیو است. استرس اکسیداتیو، تنشی بر بدن است که در اثر آسیب‌های انباشته‌شده توسط اتم‌هایی با الکترون‌های جفت‌نشده (رادیکال‌های آزاد) ایجاد می‌شود که به اندازه کافی توسط آنتی‌اکسیدان‌ها خنثی نمی‌شوند. تکه تکه شدن DNA اسپرم با عفونت‌ها، سیگار کشیدن، مصرف مواد مخدر، قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های محیطی و شغلی، سن بالا، واریکوسل (وریدهای بزرگ داخل کیسه بیضه)، بیماری‌های همراه با تب مزمن بالا، افزایش دمای بیضه (به دلیل کار زیاد با کامپیوتر و لپ‌تاپ یا استفاده از جکوزی)، بیماری‌هایی مانند دیابت، سرطان و درمان آن، رژیم غذایی نامناسب و چاقی مرتبط است.
تکه تکه شدن DNA اسپرم همچنین زمانی اتفاق می‌افتد که بدن توانایی تعمیر شکستگی‌های ایجاد شده در DNA را نداشته باشد و زمانی که کمبود پروتئین‌هایی وجود داشته باشد که به طور معمول DNA را متصل می‌کنند و آن را به شکل فشرده نگه می‌دارند که کمتر مستعد آسیب باشد.

چرا آزمایش آسیب DNA اسپرم یا تکه تکه شدن DNA اسپرم مفید است؟

در حالی که آنالیز منی هنوز رایج‌ترین آزمایش مورد استفاده برای ناباروری مردان است، تحقیقات نشان داده است که نتایج آزمایش‌های آنالیز مایع منی نمی‌تواند به طور قابل اعتمادی پیش‌بینی کند که آیا یک مرد بارور است یا بارداری با درمان ناباروری اتفاق می‌افتد. در نتیجه، پزشکان و محققان به دنبال راه‌های دیگری برای تعیین بارور بودن یا نبودن یک مرد بوده‌اند.
برای رشد موفقیت آمیز جنین، از جمله موارد دیگر، نیاز به DNA سالم در تخمک و اسپرم است. مطالعات نشان داده اند که آسیب DNA اسپرم در مردان نابارور شایع تر است و ممکن است به نتایج ضعیف باروری کمک کند. همچنین مشخص شده است که بخش قابل توجهی از مردان مبتلا به ناباروری علیرغم داشتن نتایج طبیعی تجزیه و تحلیل مایع منی، دارای میزان بالای DNA تکه تکه شده اسپرم هستند. این ارتباطات منجر به آزمایش یکپارچگی DNA به عنوان روش دیگری برای ارزیابی پتانسیل باروری شده است.

آزمایش تکه تکه شدن DNA اسپرم شامل چه مواردی است؟

آزمایش‌های مختلفی برای تکه تکه شدن DNA اسپرم وجود دارد، اما بهترین و رایج‌ترین آزمایش‌هایی که مورد استفاده قرار گرفته‌اند، عبارتند از:

1. سنجش ساختار کروماتین اسپرم (SCSA)
2. برچسب گذاری بریدگی انتهایی دئوکسی نوکلئوتیدیل ترانسفراز (TUNEL) یا تست تانل

این آزمایش ها تخمینی از میزان آسیب DNA اسپرم موجود در نمونه مایع منی را ارائه می دهند. آزمایش تکه تکه شدن DNA اسپرم معمولاً در یک آزمایشگاه با استفاده از نمونه مایع منی که از طریق انزال به دست می آید انجام می شود.
این تست‌ها در مواردی که فرد می‌خواهد سیکل IVF را آغاز کند و با توجه به عوارض و هزینه‌هایی پیش رو، بهتر است که قبل از شروع IVF از پایین بودن میزان آسیب DNA اسپرم مطمئن شود. در مواردی که زوج با ناباروری به دلیل ناشناخته مراجعه می‌کنند هم این تست‌ها می‌توانند کمک کننده باشند. در کسانی که سقط مکرر دارند، همچنین در مواردی که بارها روشهای کمک باروری انجام شده و با شکست مواجه گردیده‌اند نیز این تست‌ها می‌توانند کارایی داشته باشند.

سنجش ساختار کروماتین اسپرم (SCSA):

SCSA حساسیت DNA اسپرم را به دناتوره شدن (تغییر شکل ساختاری) زمانی که در معرض گرما یا اسیدها قرار می گیرد، اندازه گیری می کند. این یک روش مبتنی بر فلوسایتومتری است که می تواند تعداد زیادی سلول (10000 سلول) را به سرعت ارزیابی کند. مزیت SCSA این است که دارای یک پروتکل استاندارد برای همه کاربران است که تنوع بین آزمایشگاهی را به حداقل می رساند. آستانه بالینی یک شاخص 30 درصد است به این معنی که نمونه ها می توانند تا 30٪ از سلول های DNA آسیب دیده را داشته باشند و همچنان نرمال در نظر گرفته شوند. نقطه ضعف آن این است که به فلوسایتومتر نیاز دارد و به دلیل هزینه تجهیزات، جذابیت آن را برای آزمایشگاه های آندرولوژی بالینی کاهش می دهد. بدون این تجهیزات، نمونه‌ها باید به آزمایشگاه مرکزی فرستاده شوند که این امر زمان چرخه را طولانی‌تر می‌کند.

برچسب گذاری بریدگی انتهایی دئوکسی نوکلئوتیدیل ترانسفراز (TUNEL) یا تست تانل:

همانطور که از نام آن پیداست، این روش با استفاده از نوکلئوتیدهای فلورسنت، نیک یا انتهای آزاد DNA را تشخیص می دهد. نمونه ها با فلوسایتومتری یا میکروسکوپ فلورسانس استاندارد ارزیابی می‌شوند. بسیاری معتقدند که تست TUNEL استاندارد طلایی برای آزمایش تکه تکه شدن DNA اسپرم است. به طور میانگین برای تست تانل میزان آسیب DNA اسپرم زیر 10 تا 15 درصد مطلوب است.

آیا می توان آسیب DNA اسپرم یا تکه تکه شدن DNA اسپرم را درمان کرد؟

با توجه به اینکه هر ۷۲ ساعت یک اسپرم جدید ایجاد می‌شود، کاهش قرار گرفتن در معرض استرس اکسیداتیو ممکن است درجه تکه تکه شدن DNA اسپرم را کاهش دهد. توصیه هایی برای کاهش استرس اکسیداتیو:

• واریکوسل باید توسط اورولوژیست ارزیابی شود تا مشخص شود که آیا ترمیم جراحی ضروری است یا خیر.
• از وان آب گرم، جکوزی و لباس زیر تنگ خودداری شود.
• یک رژیم غذایی سالم پر از میوه و سبزیجات و سرشار از آنتی اکسیدان مصرف شود.
• به طور منظم ورزش کنید.
• از مصرف دخانیات و مواد مخدر خودداری کنید.
• مصرف الکل را محدود کنید.
• با یک اورولوژیست فهرست داروهای خود را بررسی کنید تا مشخص کند آیا هر دارویی نیاز به تعویض یا تنظیم دارد یا خیر.
• استفاده از مکمل های حاوی ویتامین ها و آنتی اکسیدان ها را در نظر بگیرید.

• آزمایش اسپرم
  تاریخ انتشار : 1399-03-05تاریخ بروز رسانی : 1402-07-09


• آزمایش آنالیز منی یا اسپرموگرام
  تاریخ انتشار : 1393-10-24تاریخ بروز رسانی : 1403-07-13


• اسپرم چیست؟
  تاریخ انتشار : 1399-02-23تاریخ بروز رسانی : 1402-07-09


• مورفولوژی یا شکل طبیعی اسپرم چگونه است؟
  تاریخ انتشار : 1401-10-15تاریخ بروز رسانی : 1402-07-22


• علل انسدادی صفر بودن اسپرم (آزوسپرمی)
  تاریخ انتشار : 1394-02-29تاریخ بروز رسانی : 1402-07-07