علت، علائم، تشخیص و درمان پیلونفریت

کلیه‌ها بخشی از سیستم ادراری هستند که بخش‌های دیگر آن شامل مثانه، حالب‌ها و مجرای ادرار است. کلیه‌ها وظیفه حذف مواد زائد و آب اضافی از خون را دارند. این مواد زائد به‌صورت ادرار از بدن خارج می‌شود. هر یک از این اندام‌ها ممکن است دچار عفونت شوند و شخص عفونت ادراری بگیرد. در بیشتر مواقع عفونت از مثانه شروع می‌شود و به بخش‌های دیگر سرایت می‌کند. اگر باکتری یا ویروس به حالب‌ها برسند، می‌توانند از طریق این لوله‌ها خود را به کلیه رسانده و این اندام را دچار عفونت کنند. عفونت کلیه یکی از شایع‌ترین بیماری های کلیه است که ناشی از عفونت ادراری است و می‌تواند یک یا هر دو کلیه را درگیر کند. باکتری‌ها یا ویروس‌ها می‌توانند باعث ایجاد عفونت در کلیه‌ها شوند که اصطلاح پزشکی این بیماری پیلونفریت است. اگر این عفونت درمان نشود، خطرناک است و ممکن است مشکلات جدی ایجاد کند.

علت ابتلا به پیلونفریت

اصلی‌ترین علت عفونت کلیه ورود باکتری‌ها از طریق دستگاه ادراری و تکثیر آنها در کلیه‌ها است. همچنین در برخی موارد ممکن است باکتری‌ها از سایر نقاط بدن به کلیه‌ها منتقل شوند و گسترش پیدا کنند، البته ابتلا به پیلونفریت از این طریق اغلب غیر معمول است. از آنجایی که سیستم ایمنی در کلیه‌ها ضعیف‌تر عمل می‌کند، در صورت ابتلا به پیلونفریت لازم است مراقبت‌ها با جدیت بیشتری پیگیری شوند. در برخی موارد جراحی کلیه یا حتی جراحی مفاصل ممکن است به عفونت کلیه منجر شود که این علت نیز کمتر متداول است. البته برخی عوامل خطرزا وجود دارند که ریسک ابتلا به این عفونت را افزایش می‌دهند.

عوامل خطر پیلونفریت

عواملی که شخص را مستعد ابتلا به عفونت کلیه می‌کند، عبارتند از:

• زن بودن: میزراه زنان کوتاه‌تر از مردان است و همین امر هم راه را برای باکتری‌ها برای رسیدن از خارج بدن به سمت مثانه آسان‌تر می‌کند. نزدیکی میزراه به واژن و مقعد هم همچنین امکان و فرصت دیگری را برای باکتری‌ها فراهم می‌کند تا وارد مثانه شوند.
• باکتری در مثانه ایجاد عفونت کرده و این عفونت می‌تواند به سمت کلیه‌ها هم حرکت کند. زنان باردار در معرض خطر بیشتر ابتلا به عفونت کلیوی قرار دارند.
• مسدود بودن مجاری ادراری: این انسداد هر آن چیزی را که جریان ادرار را کند کرده و یا توان خالی کردن مثانه در زمان دفع ادرار را کاهش می‌دهد را شامل می‌شود. سنگ کلیه ، وجود اختلال و ناهنجاری‌ در ساختار مجرای ادرار و در مردان پروستات بزرگ شده از عوامل مسدود کننده‌ی مجرای اداری هستند.
• سیستم ایمنی ضعیف: بیماری‌هایی همچون دیابت و اچ آی وی و ایدز باعث نقص سیستم ایمنی بدن می‌شوند. گروهی از داروها همچون داروهایی که برای جلوگیری از پس زدن عضو پیوندی تزریق می‌شوند هم دارای اثری مشابه هستند.
• آسیب دیدگی عصب اطراف مثانه: آسیب عصبی و یا نخاعی ممکن است مانع از این شود که فرد متوجه عفونت مثانه خود باشد، به همین دلیل امکان بروز عفونت کلیوی متعاقب آن هم وجود خواهد داشت.
• استفاده از کاتتر ادراری برای مدتی: کاتترهای ادراری برای تخلیه ادرار از مثانه استفاده می‌شوند. در طول و بعد از برخی از عمل‌های جراحی و یا برای انجام برخی اقدامات تشخیصی کاتتر گذاری انجام می‌شود‌. زمانی که فرد قادر به ترک تخت هم نباشد کاتتر گذاری برای تخلیه ادرار انجام می‌شود
• داشتن مشکلاتی که باعث می‌شود ادرار به سمت اشتباه جریان پیدا کند: در ریفلاکس ادراری (vesicoureteral reflux) مقدار کمی ادرار از مثانه به سمت میزنای و سپس کلیه برمی‌گردد. افراد مبتلا به ریفلاکس ادراری در طی دوران کودکی و بزرگسالی در معرض ابتلا به عفونت کلیه قرار دارند.

پیلونفریت چه علائمی دارد؟

علائم و نشانه‌های عفونت کلیه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تب
• لرز
• درد پشت، پهلو و یا کشاله ران
• درد شکم
• تکرر ادرار
• میل شدید و مداوم برای ادرار کردن
• احساس سوزش یا درد، موقع ادرار کردن
• تهوع و استفراغ
• مشاهده چرک یا خون در ادرار شما (هماچوری)
• ادرار بد‌ بو یا کدر

انواع پیلونفریت

پیلونفریت حاد

پیلونفریت حاد یک عفونت ناگهانی و شدید در کلیه‌ها است. این عفونت باعث تورم کلیه‌ها شده و می‌تواند باعث تخریب دائمی کلیه‌ها شود. هر مشکلی که در جریان طبیعی ادرار اختلال ایجاد کند، خطر ابتلا به پیلونفریت حاد را افزایش می دهد. به عنوان مثال دستگاه ادراری که اندازه یا شکلی غیرمعمول دارد با احتمال بیشتری به پیلونفریت حاد مبتلا می‌شود.

پیلونفریت مزمن

پیلونفریت مزمن ایجاد عفونت‌های مکرر یا مداوم در کلیه‌ها است که پدیده‌‌ی نادری است. مانند شکل حاد این بیماری، اشکال مزمن آن، در افرادی که در جریان طبیعی ادرار آنها اختلال وجود دارد بیشتر دیده می‌شود. این موارد می‌توانند در اثر عفونت ادراری ، ریفلاکس وزیکواورترال (که مقدار کمی ادرار از مثانه به حالب و کلیه‌ها برمی‌گردد) یا ناهنجاری‌های آناتومیک ایجاد شوند. پیلونفریت مزمن در کودکان بیشتر از بزرگسالان دیده می‌شود.

تشخیص پیلونفریت

برای تأیید اینکه عفونت کلیه دارید، احتمالاً از شما خواسته می‌شود که برای آزمایش باکتری، خون یا چرک در ادرار، یک نمونه ادرار ارائه بدهید. پزشک شما همچنین ممکن است یک نمونه خون برای کشت بگیرد که یک تست آزمایشگاهی است که باکتری‌ها یا سایر ارگانیسم‌ها را در خون شما بررسی می‌کند. سایر آزمایشات ممکن است شامل سونوگرافی کلیه، سیستوسکوپی ، سی تی اسکن یا نوعی اشعه ایکس به نام سیستورتروگرام (مشاهده و بررسی مجاری ادرار و کلیه) باشد. سیستورتروگرام شامل تزریق رنگ کنتراست برای گرفتن عکس اشعه ایکس از مثانه در هنگام پر بودن و هنگام ادرار کردن است.

عوارض پیلونفریت

در صورت عدم درمان، عفونت کلیه می‌تواند به عوارض بالقوه جدی منجر شود، مانند:

1. اسکار کلیه: این مسئله می‌تواند به بیماری مزمن کلیه، فشار خون بالا و نارسایی کلیه منجر شود.
2. مسمومیت خون (سپتی سمی): کلیه‌های ما مواد زائد خون را فیلتر می‌کنند و خون فیلترشده را به بقیه بدن برمی‌گردانند. ابتلا به عفونت کلیه می‌تواند باعث پخش شدن باکتری در جریان خون ما شود.
3. عوارض بارداری: خطر زایمان نوزادان کم‌وزن در زنانی که در دوران بارداری به عفونت کلیه مبتلا می‌شوند، بیشتر است.

درمان پیلونفریت چیست؟

درمان شما به شدت عفونت کلیه بستگی خواهد داشت. اگر عفونت خفیف باشد ، آنتی بیوتیک های خوراکی اولین خط درمان هستند. پزشک برای شما قرص های آنتی بیوتیک تجویز می کند تا مصرف کنید. هنگامی که نتایج آزمایشات ادرار شما به چیزی خاص برای عفونت باکتریایی شما شناخته شود، ممکن است نوع آنتی بیوتیک تغییر کند. معمولاً باید دو یا چند هفته به مصرف آنتی بیوتیک ادامه دهید. پزشک شما ممکن است بعد از درمان، کشت ادرار را برای اطمینان از بین رفتن و برگشتن عفونت تجویز کند. در صورت لزوم ، ممکن است دوره دیگری آنتی بیوتیک دریافت کنید.
برای عفونت جدی تر، پزشک ممکن است شما را در بیمارستان نگه دارد تا آنتی بیوتیک های داخل وریدی و مایعات داخل وریدی دریافت کند.
گاهی اوقات ممکن است برای اصلاح انسداد یا شکل مشکل در مجاری ادراری ، جراحی لازم باشد. این به جلوگیری از عفونت های جدید کلیه کمک می کند.